اگر سگ شما دیوانه‌وار خارش دارد و یا دچار کم پشت شدن خز در برخی از نقاط بدن است، امکان دارد جرب داشته باشد. بیماری جرب سگ عارضه‌ای است که اگرچه معمولاً قابل درمان است، اما گاهی می‌تواند جدی باشد.

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چه چیزی باعث جرب می‌‍شود و چگونه می‌تواند روی سگ تأثیر بگذارد؟ اگر این سؤال به ذهنتان خطور کرده و به دنبال پاسخ آن هستید، خالی از لطف نیست که به این مطلب از مطالب صفحه پت شاپ اینترنتی پت راید مارکت نگاهی بیندازید؛ زیرا به حقایقی در مورد علل، علائم، پیشگیری و درمان بیماری جرب در سگ اشاره می‌کند.

جرب چیست؟

بیماری جرب در سگ، یک بیماری پوستی انگلی است که در اثر هجوم انگل‌های خارجی کوچک یا کنه‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود و هم می‌تواند توله‌ها و هم سگ‌های بالغ را درگیر کند. نام این بیماری از یک واژه فرانسوی به نام (Mangeue) گرفته شده است. لازم به ذکر است که بیماری جرب در سگ در اکثر موارد درمان می‌شود.

انواع جرب

سه نوع جرب به نام‌های جرب سارکوپتیک (sarcoptic)، جرب دمودکتیک (demodectic) و جرب اتودکتیک (otodectic) وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

جرب سارکوپتیک

جرب سارکوپتیک توسط کنه‌های ریز عنکبوت مانند به نام سارکوپت (Sarcoptes scabiei) ایجاد می‌شود که درست به زیر سطح پوست فرو می‌روند. ماده‌ها در طول زمان زندگی خود تخم‌گذاری می‌کنند. تخم‌ها در عرض 3 الی 10 روز به کنه‌های بالغ تبدیل شده و روی پوست حرکت می‌کنند. این کنه‌های بالغ در طول سه تا چهار هفته‌ای که زنده می‌مانند، تولیدمثل می‌کنند.

این نوع از بیماری جرب در سگ به عنوان گال یا جرب خارش زا نیز شناخته می‌شود که بسیار مسری است و انسان‌ها و سایر حیوانات خانگی را نیز می‌تواند آلوده کند. در انسان‌ها می‌تواند باعث درماتیت موقت همراه با ضایعات پوستی (بثورات کوتاه مدت) و خارش شدید شود که چندین هفته به طول می‌انجامد. اگر سگ شما به این نوع جرب مبتلاست، باید قرنطینه شود، ضمن اینکه شما باید خانه خود را ضدعفونی کنید. جرب سارکوپتیک اغلب در یک ناحیه از بدن شروع می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند کل بدن را بپوشاند.

جرب دمودکتیک

کنه‌های دمودکس باعث جرب دمودکتیک هستند‌. این نوع کنه‌ها به طور طبیعی در ریشه‌ خزها (فولیکول‌های مو) و غدد چربی پوست سگ زندگی می‌کنند و از میزبان سود می‌برند، بدون اینکه آسیبی در او ایجاد کنند. کنه‌های دمودکس در واقع انگل‌هایی هستند که در زیر میکروسکوپ به سیگار برگ دارای هشت پا شباهت بسیاری دارند. آن‌ها تنها زمانی که سگ‌ها توله هستند، در چند روز اول زندگی حیوان، بینشان منتقل می‌شوند و این انتقال اغلب از مادر به توله سگ‌ها صورت می‌گیرد. به‌طور معمول، سیستم ایمنی سگ این نوع کنه‌ها را کنترل می‌کند، اما اگر از کنترل خارج شود، امکان رخداد و شیوع جرب وجود دارد.

این نوع بیماری به نام‎‌های دیگری چون «دمودکس» و «جرب قرمز» نیز شهرت دارد و از رایج‌ترین شکل جرب در سگ‌هاست. جرب دمودکتیک مسری نیست و در اکثر موارد به‌راحتی قابل درمان است. درست به همین دلیل، قرار گرفتن سگ سالم در مجاورت سگ‌های مبتلا به جرب دمودکتیک خطرناک نیست.

جرب اتودکتیک

جرب اتودکتیک یک بیماری شایع به‌خصوص در توله سگ‌هاست که توسط کنه‌های گوش (otodectes cynotis) ایجاد می‌شود. کنه‌های گوش می‌توانند باعث تحریک و ناراحتی شدید گوش‌ها شوند. این انگل‌های کوچک که از موم موجود در مجرای گوش تغذیه می‌کنند، می‌توانند منجر به لرزش یا خارش سر و همچنین خارش و عفونت گوش شوند.

اگرچه انواع کنه‌هایی که باعث جرب می‌شوند، ویژگی‌های مشابهی دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آن‌ها وجود دارد، بنابراین، به سبب وجود این تفاوت‌ها در علل و نوع درمان آن‌ها، بهتر است باهم اشتباه گرفته نشوند.

جرب در چه زمانی رخ می‌دهد؟

جرب سارکوپتیک از طریق تماس مستقیم و بستر مشترک بین سگ‌ها سرایت پیدا می‌کند. این در حالی است که جرب دمودکتیک اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که یک سگ سیستم ایمنی نابالغی داشته باشد. همین امر اجازه می‌دهد، تعداد کنه‌های پوستی به سرعت افزایش یابند. این نوع بیماری در درجه اول، سگ‌های کم‌تر از 12 الی 18 ماه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

باید اضافه کنیم، همانطور که سگ بالغ می‌شود، سیستم ایمنی او نیز به بلوغ می‌رسد؛ از این‌رو، سگ‌های بالغی که به این عارضه دچار می‌شوند، معمولاً سیستم ایمنی ضعیفی دارند. همچنین، دمودکتیک ممکن است در سگ‌های مسن‌تر نیز رخ دهد، زیرا اغلب با افزایش سن، سیستم ایمنی تضعیف می‌شود. در سایر موارد، سگ‌هایی که به دلایلی چون بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا سرطان، سوتغذیه و یا مصرف برخی از داروها، سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز مستعد ابتلا به جرب دمودکتیک هستند.

علائم جرب در سگ‌ها

علائم بالینی بیماری جرب در سگ بسته به نوع کنه، متفاوت است:

علائم جرب سارکوپتیک (گال یا جرب خارش زا سگ): خارش شدید، آلوپسی (ریزش مو)، زخم‌های باز عفونی و بدبو. غدد لنفاوی بزرگ، از دست دادن ماهیچه سالم و گاهی اوقات مرگ در صورت عدم درمان.

علائم جرب دمودکتیک: التهاب ریشه مو، ریزش مو، خارش سر، قرمز و تحریک شدن پوست، ضخیم شدن پوست و عفونت‌های پوستی (عفونت باکتریایی یا قارچی).

علائم جرب اتودکتیک: پوسته پوسته شدن پوست معمولاً در حاشیه گوش‌ها، مچ پا، زیر بغل و آرنج، خاراندن اطراف سر و گوش، لرزش سر، ترشح تیره و بوی نامطبوع از گوش.

پیشگیری کلی از بیماری جرب سگ

فراموش نکنید که با تمیز نگه داشتن سگ خود و دوری او از حیوانات آلوده، از بروز جرب در سگ‌ جلوگیری می‌کنید. تقویت سیستم ایمنی این حیوان خانگی دوست‌داشتنی و همچنین، ایمن نگه داشتن او در کنار خود، در صورت امکان نیز می‌تواند به این امر کمک کند. ضمناً اگر شک دارید که سگ شما جرب دارد، حتماً باید با دامپزشک صحبت کنید، چرا که او در مورد وضعیت و شیوه زندگی حیوان خانگیتان با شما صحبت و در صورت اثبات بیماری، بهترین روش درمان را تجویز خواهد کرد.

تشخیص جرب سگ

علائم بیماری جرب در سگ، مشابه سایر بیماری‌های پوستی در اوست، به همین دلیل دامپزشک با استفاده از خراشیدن پوست یا مو نمونه‌برداری کرده و آن را زیر میکروسکوپ نگاه می‌کند، چراکه خراشیدن پوست و بررسی فولیکول‌های مو می‌تواند به شناسایی وجود جرب و اینکه کدام نوع کنه باعث آن شده است، کمک کند. خراش پوست ممکن است به‌طور موقت باعث تحریک بیشتر آن بیماری شود، اما انجام این کار مهم تلقی می‌شود!

مشاهده کنه‌های دمودکتیک زیر میکروسکوپ آسان است، این در حالی است که کنه‌های سارکوپتیک به سختی قابل تشخیص هستند؛ زیرا در زیر پوست قرار دارند. دامپزشک ممکن است تعدادی آزمایش از جمله آزمایش خون و ادرار تجویز کند تا آلرژی یا اختلالات متابولیک و یا حتی سایر شرایط را رد کند.

درمان انواع جرب چگونه است؟

ممکن است وسوسه شوید تا از یک درمان خانگی یا محصولات بدون نسخه برای تسکین خارش سگ خود استفاده کنید، اما باور کنید در دراز مدت کمکی نخواهد کرد؛ چراکه برای درمان جرب، خلاص شدن از شر تمام کنه‌ها ضروری بوده و درمان این بیماری بسته به نوع آن متفاوت است. در واقع، درمان جرب سگ ممکن است اولین قدمی باشد که منجر به درمان یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر می‌شود، حتی می‌تواند جان گرانبهای حیوان را نجات دهد. پس برای رسیدن به این هدف به تشخیص دقیق یک دامپزشک نیاز دارید تا نوع جرب را شناسایی و بهترین درمان را تجویز کند.

درمان جرب سارکوپتیک

به دلیل ماهیت مسری گال یا جرب خارش زا سگ، او باید در طول دوره درمان به دور از سایر حیوانات خانگی و همینطور اعضای خانواده، قرنطینه شود.‌ هنگام دست زدن به او باید دستکش پوشیده و پس از آن حتماً باید دست‌ها را با آب و صابون شست. همچنین، باید ملحفه و یا هر پارچه دیگری مانند لباس، مبلمان، پرده و فرش که با او در تماس است، شسته شود.

مهم است که در این مدت سگ خود را تا حد امکان راحت و آرام نگه دارید تا استرس و اضطراب باعث تضعیف سیستم ایمنی او و کاهش اثربخشی درمان نشود. استفاده از برخی از دیپ‌های شامل آمیتراز و دیپ آهک-گوگرد، استعمال داروهای موضعی بر روی قسمت‌های درگیرشده و یا داروهایی به شکل مایع یا قرص می‌تواند برای جرب تجویز شود.

درمان جرب دمودکتیک

در بسیاری از موارد، جرب دمودکتیک به خودی‌خود برطرف می‌شود، اما در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان طولانی مدت با دارو و خراش دادن منظم پوست به جهت نظارت بر پیشرفت بیماری باشد. دامپزشکان اغلب داروهایی چون آنتی‌بیوتیک را برای تسکین خارش، ناراحتی، التهاب و عفونت‌های ثانویه تجویز می‌کنند.

 از آنجایی که برخی کنه‌ها نسبت به برخی داروها مقاومت نشان می‌دهند، ممکن است برای یافتن یک فرمول مؤثر به آزمایش‌هایی نیاز باشد. از سوی دیگر، به واسطه اینکه جرب دمودکتیک نشانه ضعف سیستم ایمنی است، دامپزشک همچنین ممکن است داروهای خوراکی یا موضعی را تجویز کند تا به وسیله آن‌ها بتواند به تقویت سیستم ایمنی سگ کمک کند. همینطور امکان دارد اقداماتی را برای شناسایی و درمان هر گونه بیماری زمینه‌ای انجام دهد، چراکه بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند ایمنی سگ را به خطر بیندازند.

سخن آخر

خبر خوب این است که امروزه روش‌های درمان جرب بسیار آسان‌تر از گذشته است. اگرچه درمان جرب بسته به نوع آن متفاوت است، اما معمولاً با موفقیت انجام می‌شود. با این حال بهتر است تا یک دامپزشک همیشه بر مراحل درمان نظارت داشته باشد تا از مراقبت مناسب و بهترین نتیجه ممکن اطمینان حاصل گردد.