بسیاری از بیماری‌ها وجود دارد که صاحبان حیوانات خانگی کاملا از آنها بی خبر هستند. اما این بیماری‌ها، مشکلات بسیاری برای حیوانات دوست داشتنی ما ایجاد خواهند کرد؛ بنابراین، در صورتیکه به سلامتی حیوان خود اهمیت می‌دهید، باید اطلاعات کاملی از بیماری‌های شایع و نحوه درمان آنها را داشته باشید.

یکی از این بیماری‌ها، مشکل مسدود شدن کیسه های مقعدی است. کیسه‌ مقعدی سگ، شامل دو غده می‌باشد که در انتهای مقعد قرار گرفته‌‌اند. غدد مقعدی در تسهیل فعالیت‌های گوارشی به حیوان کمک می‌کنند؛ زمانی کیسه‌های مقعدی مشکل ساز می‌شوند که این کیسه‌ها پر شده و یا بر اثر عواملی ملتهب شوند.

در این مقاله از پت شاپ پت راید مارکت در مورد این بیماری، علائم پرشدن کیسه مقعدی سگ و عوارض عدم تخلیه کیسه مقعدی در زمان مناسب، خواهیم پرداخت.

کیسه مقعدی سگ در کدام قسمت بدنش قرار دارد؟

کیسه‌ مقعدی سگ، کیسه‌های کوچکی هستند که در اطراف مقعد قرار دارند؛ کیسه‌ها حاوی غدد چربی و عرق هستند که مایعی بسیار بد بو تولید می‌کنند؛ مایع تولیدشده در کیسه‌های مقعدی، ذخیره شده و توسط مجرا‌های کوچک در مقعد تخلیه می‌شود.

کیسه‌ مقعدی سگ، به نام غدد مقعدی هم نامیده می‌شوند. غدد مقعدی به شکل دانه‌های انگور هستند؛ مایعی که از آنها ترشح می‌شود، یا برای علامت گذاری قلمرو سگ همانند حیوان راسو و یا برای سهولت در دفع استفاده می‌شود.

در حیوانات اهلی، این مایع به‌صورت ارادی به جهت علامتگذاری ترشح نمی‌شود و این انباشتگی ماده، موجب ناراحتی حیوان خواهد شد. در رژیم غذایی سگ‌ها، معمولا استخوان وجود دارد که استخوان هضم نشده باعث یبوست و سفت شدن مدفوع حیوان خواهد شد؛ بنابراین، ترشح این ماده بدبو، آبکی و لزج از کیسه مقعدی سگ، باعث راحت‌تر شدن دفع مدفوع می‌گردد.

علاوه بر مصرف استخوان، مواد نشاسته‌ای یا مواد فیبری که غیر قابل هضم هستند، به غدد، فشار آورده و مجرای غدد را مسدود می‌کنند و همچنین، آلودگی‌های انگلی که حاوی تخم انگل هستند، داخل این غدد به مجاری کیسه مقعدی سگ فشار آورده و نیمه مسدود می‌شوند؛ در نتیجه این غدد ترشح نخواهند داشت و دفع، برای حیوان دشوار خواهد شد.

حیوان برای جلوگیری از درد ناشی از دفع، سعی می‌کند از دفع صرف نظر کند که عدم خروج مدفوع از بدن و سموم تخمیرات پاتولوژیک، باعث ایجاد عفونت و ایجاد حساسیت‌هایی در بدن حیوان می‌گردد. زمانی که این عفونت توسعه پیدا می‌کند و کیسه‌ مقعدی سگ دچار التهاب و در نهایت چرکی می‌شود، حیوان سعی می‌کند برای رفع این مشکل، این ناحیه را به اطراف سفت اصطکاک دهد و مقعد خود را می‌خاراند و یا حتی تمایل به لیز خوردن روی پاهای عقب دارد و مقعد خود را به زمین می‌کشد؛ زیرا که این حرکت به تخلیه مواد کمک می‌کند.

دلایل پر شدن کیسه مقعدی سگ

به‌منظور جلوگیری از پر شدن کیسه مقعدی سگ و حفظ سلامت گوارشی آن، تغذیه مناسب و حاوی فیبر، فعالیت فیزیکی منظم، ارائه آب کافی و مدیریت استرس بسیار مهم هستند. همچنین، در صورت مشاهده مشکلات گوارشی به‌موقع به دامپزشک مراجعه کرده و مشاوره و درمان مناسب را دریافت کنید.

تغذیه نامناسب

یکی از عوامل اصلی مشکلات گوارشی و پر شدن کیسه مقعدی سگ، تغذیه نامناسب است. افزایش مصرف غذاهای سنگین و پر چرب، کمبود فیبر در جیره غذایی و مصرف مواد غذایی غیر مناسب می‌تواند منجر به ایجاد مدفوع سفت و پر شدن کیسه مدفوعی شود.

کم‌تحرکی

فعالیت بدنی ناکافی و کم‌تحرکی می‌تواند به اختلال در حرکت مثانه و روده‌ها منجر شده و به پر شدن کیسه مدفوعی منجر شود. سگ‌هایی که به‌اندازه کافی حرکت نمی‌کنند، معمولاً مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنند.

کمبود آب

کمبود آب می‌تواند به تشدید مشکلات گوارشی و پر شدن کیسه مقعدی منجر شود. آب مهم‌ترین عامل برای نرمی مدفوع و تسهیل تخلیه مقعدی سگ است.

عوامل استرسی

استرس و نگرانی می‌توانند به اختلال در حرکت روده‌ها و پر شدن کیسه مدفوعی منجر شوند. برخی سگ‌ها در مواجهه با شرایط تنش‌زا ممکن است به مشکلات گوارشی دچار شوند.

بیماری‌های گوارشی

برخی بیماری‌های گوارشی مانند اسهال مزمن یا یبوست می‌توانند به پر شدن کیسه مدفوعی سگ منجر شوند، به طبع ضروری است که این روند درمان به‌سرعت شروع شود. در غیر این صورت کنترل آن نظر در درازمدت سبب مشکل خواهد شد.

علائمی که نشان می‎دهد کیسه مقعدی پر شده و مسدود است:

• حیوان، پشت خود را به زمین می‌گذارد و شروع به حرکت می‌کند.
• دم خود را نسبت به قبل کمتر تکان می‌دهد و به شما اجازه دست زدن به دمش را نمی‌هد.
• برای تسکین درد، شروع به خاراندن و گاز گرفتن و لیسیدن اطراف مقعد خود می‌کند.
• باسن سگ بوی ماهی می‌دهد؛ مخصوصا زمانی که خود را لیسیده باشند.
• کمی افسرده و بی‌حال به نظر می‌رسند.
• تورم و التهاب در ناحیه اطراف مقعد دیده می‌شود.
• در مدت زمانی نسبتا زیادی، دفع مدفوع ندارند.

تخلیه کیسه مقعدی سگ چگونه و چه زمانی انجام می‌شود؟

تخلیه کیسه مقعدی سگ، کاملا به خصوصیات هر حیوان بستگی دارد. ممکن است در طول زندگی سگ شما، فقط یکبار لازم شود این کار را انجام دهید. اما معمولا هر سه تا شیش ماه یکبار، اگر نیاز باشد، باید تخلیه ‌شود. توجه داشته باشید در برخی سگ‌ها به صورت مکرر نیاز به تخلیه وجود دارد؛ اما اگر نیازی به تخلیه نباشد، فشار و تخلیه غیر ضروری باعث ناراحتی حیوان خواهد شد.

استفاده فیبر بیشتر در رژیم غذایی حیوان کمک بزرگی به تخلیه خود به خودی و دفع راحت‌تر حیوان خواهد کرد. برای تخلیه غدد مقعدی ابتدا آرامش خود را حفظ کنید، حیوان را نوازش کنید تا در نهایت آرامش این کار انجام شود؛ از شخصی برای ثابت نگه داشتن حیوان کمک بگیرید. از دستکش لاتکس برای یک دست خود استفاده کنید و با دست دیگر دم سگ را بالا نگه دارید. پیدا کردن کیسه مقعدی بسیار مهم است. برای درک بهتر محل کیسه مقعدی سگ ، یک ساعت را در نظر بگیرید، غدد دقیقا در جای عدد 5 و 7 ساعت در پایین مقعد قرار دارند و مجرای خروجی آن در قسمت داخلی و بالای کیسه‌ها قرار گرفته است. انگشت سبابه و شست خود را دو طرف و کمی پایین‌تر از مقعد سگ قرار دهید؛ اگر کیسه مقعدی سگ را لمس می‌کنید؛ این به معنای پر شدن کیسه‌ها است؛ ممکن است فقط یک غده را لمس کنید و این به معنای مشکل تخلیه در یک غده است.

برخلاف تصور غلط و رایج، کیسه‌ها را فشار ندهید؛ بلکه با یک حرکت بالا و به سمت داخل کیسه مقعدی سگ را تخلیه کنید. این کار باید به آرامی و فشار ملایم انجام شود. اگر مایعی تخلیه نشد، دوباره این کار را با تغییر زاویه مناسب انجام دهید. گاهی ممکن است چند بار این کار را انجام دهید.

درمان التهاب و مسدود شدن کیسه مقعدی سگ

زمانی که ماده‌ کیسه‌ مقعدی سگ در زمان مناسب تخلیه نشود؛ باعث ایجاد آبسه می‌شود. با خروج مدفوع خونی و یا دردناک بودن عمل دفع به وجود آبسه پی می‌بریم؛ آبسه‌ها معمولا در اطراف مقعد هستند و در صورت ترکیدن، حاوی مقداری چرک زرد مایل به سبز و خون خواهند بود؛ در صورت عدم رسیدگی و درمان حیوان، عفونت به سرعت گسترش می‌یابد و مقعد سگ آسیب خواهد دید و راست‌روده یا رکتوم می‌شود.

درمان معمولا به دو صورت درمان فیزیکی و درمان دارویی انجام می‌شود. درمان فیزیکی، با فشار آوردن به آبسه‌های کیسه مقعدی و خارج کردن مایع و چرک است. زمانی که عفونت گسترش پیدا کرده باشد، درمان تنها با خارج کردن کیسه‌‌ مقعدی سگ امکان‌پذیر است که به علت درد بسیار، با بی‌حسی موضعی و یا بیهوشی انجام می‌شود.

درمان در روش دارویی با استفاده از تجویز آنتی بیوتیک‌ها که معمولا خوراکی هستند، صورت می‌گیرد. در موارد حادتر، آنتی بیوتیک به کیسه‌های مقعدی تزریق می‌شود. با پیشرفت و توسعه عفونت ممکن است حیوان برای درمان به جراحی نیاز داشته باشد.

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که آیا وجود کیسه مقعدی برای سگ ضروری است؟در پاسخ به این سوال باید گفت: همانطور که گفته شد، کیسه مقعدی حاوی ماده بدبویی هستند که حیوان برای علامت‌گذاری قلمرو خود استفاده می‌کند. بنابراین، برای حیوان اهلی و خانگی شما کاربرد چندانی نخواهد داشت و تاثیر منفی در زندگی آنها نخواهد داشت؛ اما از لحاظ بالینی این جراحی بسیار حساس و تخصصی می‌باشد؛ برخی دامپزشکان به طور معمول این کار را انجام می‌دهند اما در موارد توسعه بیماری، به جراح دامپزشک، ارجاع می‌دهند. در بعضی از موارد، حیوان یک تا سه هفته بعد از جراحی، دارای مدفوع شل و یا بی‌اختیاری در دفع است که در اثر آسیب به اعصاب مقعدی می‌باشد. لازم بذکر است به جهت توسعه عفونت، جلوگیری از آن ممکن نیست. در بیشتر مواقع این مشکل، خود به خود درمان می‌شود و در موارد بسیار نادر، آسیب عصبی، همیشگی بوده و حیوان به بی‌اختیاری مدفوع و یا نشت مدفوع دچار می‌شود.

عواقب و خطرات عدم تخلیه کیسه مقعدی سگ

به‌عنوان مراقبین سگ، مسئولیت داشتن تغذیه مناسب و تخلیه مقعدی منظم برای حفظ سلامت گوارشی سگ‌هایمان بسیار مهم است. درصورتی‌که سگ شما به مشکلات تخلیه مقعدی یا هر مشکل دیگری دچار شود، بهتر است به دامپزشک مراجعه کنید تا او تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند. عدم تخلیه منظم کیسه مقعدی سگ می‌تواند به مشکلات جدی در سلامت آن منجر شود.

• افزایش احتمال یبوست: یکی از عواقب اصلی عدم تخلیه کیسه مقعدی، افزایش احتمال یبوست است. اگر مواد معلق در مقعد سگ باقی بمانند، ممکن است کیسه مقعدی آسیب ببیند و تأخیر در تخلیه مواد معلق باعث مسدودشدن راه‌های گوارشی شود.
• درد و عدم راحتی: عدم تخلیه کیسه مقعدی می‌تواند به سگ درد و عدم راحتی ایجاد کند. سگ ممکن است تلاش کند تا مواد معلق را از بین ببرد که این ممکن است به آسیب کیسه مقعدی و بافت‌های اطراف آن منجر شود.
• عفونت‌های ادراری و گوارشی: عدم تخلیه مقعدی ممکن است به عفونت‌های ادراری و گوارشی منجر شود. زمانی که مواد زائد در مقعد نگه داشته می‌شوند، احتمال تکثیر باکتری‌ها افزایش می‌یابد.
• تشدید مشکلات پزشکی: اگر سگ به مشکلات گوارشی مانند اسهال یا یبوست دچار باشد و تخلیه مقعدی به‌درستی انجام نشود، ممکن است مشکلات پزشکی او تشدید شود.

نحوه خالی‌کردن کیسه مقعدی سگ: در خانه و توسط پزشک

تخلیه کیسه مقعدی سگ در خانه ممکن است در برخی موارد انجام‌پذیر باشد، اما باید توجه داشته باشید که این کار باید بادقت و احتیاط انجام شود.

1. یبوست ملایم: در مواردی که سگ شما یبوست ملایم دارد و مدفوع سفتی دارد، ممکن است با اقداماتی مثل افزودن فیبر به جیره غذایی، تغذیه مناسب‌تر و ارائه آب کافی، مشکل حل شود. از راهنمایی پزشک خود نیز استفاده کنید.
2. تزریق آب گرم: در برخی مواقع، تزریق آب گرم به کیسه مقعدی سگ با استفاده از سرنگ و سوزن تحت‌نظر پزشک ممکن است کمک‌کننده باشد.
3. استفاده از لوسیون ملایم: در نقطه مقابل بعضی از لوسیون‌ها و ژل‌های ملایمی برای تسهیل تخلیه مقعدی در دسترس هستند. با اجازه پزشک، می‌توانید از این محصولات استفاده کنید.
4. ماساژ: ماساژ ملایم و دستی بر روی منطقه مقعدی ممکن است به تحریک تخلیه کمک کند.

اما در موارد زیر، باید فوراً به پزشک دامپزشک مراجعه کنید:

1. یبوست شدید: اگر سگ شما دچار یبوست شدیدی شده باشد و تلاش‌های خود در خانه به نتیجه نرسیده باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
2. مشکلات گوارشی مزمن: اگر سگ شما مشکلات گوارشی مزمن داشته باشد؛ مانند اسهال مزمن یا تخلیه نامنظم مدفوع، نیاز به تشخیص و درمان توسط پزشک دارید.
3. خونریزی، تورم یا علائم دیگر: اگر هر گونه علائم نگران‌کننده نظیر خونریزی، تورم، درد یا تغییر در عادات تخلیه مشاهده کنید، به پزشک مراجعه کنید.

توجه به علائم و وضعیت سگتان بسیار مهم است. اگر هر گونه نگرانی دارید یا علائمی خارج از عادت را تشخیص می‌دهید، بهتر است به پزشک دامپزشک مشاوره دهید تا ایشان تشخیص دقیق را برای وضعیت سگ شما بگذارند و تصمیم‌گیری درمانی مناسب اتخاذ شود.

دارو و رژیم غذایی درمان مشکل کیسه مقعدی سگ‌ها

درمان کیسه مقعدی سگ بستگی به علت اصلی و شدت مشکل دارد. در برخی موارد، اقدامات ساده تغذیه‌ای و تغییر در عادات رفتاری ممکن است کافی باشند، درحالی‌که در موارد دیگر نیاز به درمان دارویی و حتی جراحی ممکن است وجود داشته باشد:

• تغذیه مناسب: تغذیه مناسب با جیره غذایی حاوی فیبر کافی می‌تواند به تسهیل تخلیه مدفوع کمک کند. مطمئن شوید که سگتان به‌اندازه کافی آب می‌نوشد و غذای سالم و متنوعی را می‌خورد.
• محصولات کنترل و درمان: برخی محصولات ملایم و تسهیل‌کننده تخلیه مقعدی در دسترس هستند. این محصولات ممکن است شامل لوسیون‌ها، ژل‌ها یا شمع‌های ملایم باشند که به تسهیل تخلیه کمک می‌کنند.
• داروها: در مواردی که یبوست شدید یا مشکلات گوارشی دیگر وجود دارد، داروهای تجویزی توسط دامپزشک ممکن است لازم باشد. این داروها معمولاً شامل ملاتونین، لبنترول، موسیلاژ‌ها و دیگر ترکیبات مشابه هستند.
• جراحی: در موارد نادری که علت مشکلات کیسه مقعدی سگ نیاز به جراحی داشته باشد، دامپزشک ممکن است به عمل جراحی بپردازد. این ممکن است شامل تعمیر یا برداشتن کیسه مقعدی باشد.

بیشتر بدانید: زمان واکسن توله سگ